We zijn weer verhuisd. Anker opgehaald, genua uitgerold, anker weer laten vallen, zo makkelijk gaat dat hier. Eerst lagen we in Buccoo bay, de boot lag daar prima, maar wij niet. De lokale bevolking hield nogal van feestjes en stapelde daarbij rustig vier of vijf reuze speakers op een busje of op het strand.
De volume knop kende slechts één stand en ze draaiden de hele middag en avond ‘muziek-vervangend-gebonk’ zoals Herman Finkers dat noemt. De hele ankerbaai werkte mee aan de akoestiek en waterscooters zoemden rond de boot. Horen en zien verging je. Man man wat een lelijkheid in zulk een mooi stukje natuur.
Nu liggen we dus in Englishman bay. Wij als enige, verder niemand. Geen huizen, geen winkels, geen internet. Er is hier niets. Nou, noem dat maar niets, zou Floortje zeggen, en ze heeft gelijk. Het is hier fantastisch. En het is weer stil.

Stilte is stom
Vroeger kon ik niet goed tegen stilte. Erg moeilijk had ik het niet, want het was vrijwel nooit stil bij ons thuis. Ik kende de stilte nog niet. Op de spaarzame momenten dat het bij ons thuis stil was was op een verloren zondagmiddag, als je de klok kon horen tikken. Niets benadrukte de stilte méér dan de klok. Erger nog was het als het tijdens het avondeten stil was. Als dat gebeurde wás er iets. Dan was mijn moeder boos of teleurgesteld en wist mijn vader niets te zeggen. De oorzaak lag altijd bij mij en m’n broers. In beide gevallen benadrukte de stilte de afwezigheid van gezelligheid. Stilte vond ik stom en saai, drukte was leuk. Mijn vader dacht daar toen al anders over.
Maar langzamerhand heb de stilte leren kennen.
Ik kan mij niet een duidelijk omslagpunt herinneren – zulke dingen gaan ongemerkt en traag – maar ik kan er nu erg van genieten, naar verlangen zelfs. En hoe meer ik ervan hou, hoe meer verschillende vormen van stiltes ik ervaar. Onlangs nog op de rivier in Suriname.
De stilte van de jungle
We zijn met de boot 25 km verder de rivier op gevaren en liggen geankerd tegen de boomgrens. Langzaam wordt het schemerig en daarna donker. Hoe donkerder het wordt, hoe stiller het wordt. We praten met gedempte stemmen en een kwartier later komen we erachter dat we al minuten lang fluisteren. Het is hier zó stil en wij willen op geen enkele manier die stilte doorbreken. Ik durf niet eens met het lepeltje in mijn theeglas te roeren. Als er per ongeluk iets valt galmt het door het woud.
Maar nu komt het vreemde, het ís helemaal niet stil. Hoe donkerder het wordt hoe meer geluiden er uit het woud komen. Vogels, insecten, kikkers en vele geluiden die wij niet kennen. Het hele bos gonst, fluit, kraakt en snerpt. Maar al die dieren verbreken geenszins de stilte, ze lijken onderdeel te zijn van de stilte. Elke geluid dat zíj maken hoort bij de stilte. Elk geluid wat wíj maken verbreekt die stilte. We zijn weer eens te gast, dat is duidelijk.
Het begrip ‘stilte’, wat jarenlang zo klaar als een klontje was, toont hier – liggend langs het oerwoud – ineens een totaal andere dimensie.
Te stil
Af en toe komt dat onbehagelijke gevoel voor de stilte weer om de hoek kijken, zoals dat soms gebeurt in een gesprek dat doodvalt of een feestje wat niet loopt. Met meerdere mensen tegelijk de stilte waarderen is een kunst apart.
Als ik in de natuur ben voel ik me nooit onbehagelijk bij de stilte. Hoewel… Een jaar geleden liep ik eens op een late ochtend door het bos bij Hattem. Nouja liep, ik draalde maar wat. Er heerste een vreemde sfeer die ik niet kon duiden. Het was zó stil dat ik het idee kreeg dat er iets ging gebeuren. Er was geen wind, geen zon, geen regen en geen enkele beweging. Het maakte me niet zozeer bang, maar zorgde wel dat ik meer op m’n hoede was. Zó stil was niet normaal. Toen ik weer thuiskwam bleek er een zonsverduistering te zijn geweest. Op die manier kon ik makkelijk terug redeneren dat het waarschijnlijk iets donkerder geweest was en dat daarom de vogels stopten met zingen. Maar waarom dat soort stilte een onbehaaglijk gevoel creëert is mij nog steeds onduidelijk.
De stilte van de massa
De meest vreemde vorm van stilte is misschien wel de massale stilte. Is het je wel eens opgevallen dat je met meer mensen stiller kunt zijn dan alleen? Dat is al merkbaar in een kleine kerk, maar veel sterker voelde ik het toen ik eens in een concertzaal zat met meer dan duizend mensen waarbij het om onduidelijke reden stil werd. Heel stil.
Ik kan mij herinneren dat toen Johan Cruijff overleed er bij de eerstvolgende wedstrijd één minuut stilte werd gehouden in de Amsterdam Arena. Eén minuut stilte met vele duizenden mensen, dat moet me toch indrukwekkend zijn geweest. Zo’n stilte krijg je in je eentje nooit voor elkaar. Dat zal de man met de decibelmeter ontkennen, maar ieder mens die de massale stilte heeft gevoeld beamen.
Gaande weg heb ik steeds meer stiltes leren kennen die het genieten waard zijn. De meest recente is de nacht op de oceaan. Pure stilte in combinatie met een onmetelijke ruimte. Hoe kan zoiets groots als de zee rondom mij en de vele sterren boven mij nog iets toevoegen aan de stilte?
Het kan.
5 augustus 2019 op 8:42 pm
Ik vroeg me af of die prachtige stilte die je beschrijft ook een ‘stilte voor de storm is’: volgens mijn beperkte beeld bevinden jullie je nu precies in het gebied waar de orkanen altijd langs gaan richting Florida. En klopt het dat straks in het najaar het orkaanseizoen weer is? Ben benieuwd naar jullie plannen voor de komende maanden. Of leven jullie nu zo in het hier en nu, dat mijn bezorgdheid vanuit de hangmat in de veranda van mijn achtertuin, jullie daar volkomen vreemd is? Anyway, I just wondered. Hebben jullie nog gevierd toen jullie precies een jaar geleden vertrokken uit Zwolle? Liefs
17 juni 2019 op 11:22 am
Wat is het geweldig om zo de stilte te mogen ervaren ,wat prachtig geschreven
Jij moet eigelijk een boek schrijven zo mooi als jij dit geschreven hebt.
Ik heb weer genoten bedankt Bart geniet lekker zo samen
Ik wens jullie Gods zegen
16 juni 2019 op 11:15 pm
Ultieme Zilte Wereld foto!
Genieten daar☀️??♂️
16 juni 2019 op 9:09 pm
Heerlijk om dit te mogen lezen, geniet van de stilte zolang het kan, ik kan door al het lawaai om mij heen maar moeilijk tot rust komen om van de stilte te kunnen genieten. dank voor alles wat je met ons deelt.
Hartelijke groet Wil Addink
16 juni 2019 op 9:06 pm
Hoi Bart ,
Ik moest direct denken aan het lied “de stilte” van Stef Bos.
16 juni 2019 op 3:26 pm
Lawaai,Lawaai, Lawaai.., Tot ik 40/41 werd had ik de behoefte aan leven, Noise, Lawaai.. Maar toen kreeg ik een Herseninfarct en kon ik ineens NIET meer tegen lawaai… In mn hoofd was het een scherpe, doordringende herrie… Alsof ze ALLES uit de kast pakken om zoveel mogelijk HERRIE te maken… naar 7jaar ontdekte ik de RUST… Ik ging van de week om2 uur s’nachts naar buiten… en niks doodstil… Later ging ik weer 4.30 uur en ging op Mn stoeltje zitten en luisterde… vogeltjes tjilpen en ik voelde de rust… na 10 minuten hoorde ik wat en vloep daar zag ik een egel… ik zag 2 egels en een mini… Ik genoot van de rust… tot ik rode ogen zag en een marter vlakbij me zag( die vreten in je auto) Nou dat was het mooie van stilte … Ik sleepte mezelf met een dikke glimlach naar binnen… en Mn rechterarm onder de muggenbulten… DAMN…. Nou het was een mooie nacht…?
16 juni 2019 op 10:33 am
Als kind vond ik het heerlijk om in deze periode in een slootswal naar de wolken te kijken en dat liefst ver van de bewoonde wereld. Witte wolken die, als je bewust kijkt, steeds veranderen. Als dan ook nog een leeuwerik zijn lied zingt en af en toe een trekker of brommer op afstand voorbij hoorde komen heb ik ervaren als stilte. Met name in die momenten wanneer menselijk geluid was verdwenen.
16 juni 2019 op 9:10 am
Prachtige reflectie op stilte. Ik lees dat in de stilte van de zondagmorgen.
16 juni 2019 op 10:12 am
Prachtig Bart, het brengt mij bij mijn eigen stilte die in ieder van ons is.
Als we wat meer stil zouden kunnen zijn, zouden we zoveel meer horen, zien en voelen. Zou er zoveel meer ruimte zijn om onze creativiteit en wijsheid te laten stromen. De bron van waaruit jij deze blog hebt geschreven.
Zo mooi hoe je de diverse vormen van stilte beschrijft en hoe de geluiden van het bos een geheel zijn met de stilte.
Wat zou het mooi zijn als we ons daar weer een beetje meer naar kunnen voegen zodat we ons weer een voelen met de natuur. En als ik mij voorstel dat we ons verbinden met de stilte van elkaar -alsof we het pasgeboren kind weer in de ander zien- hoe een zouden we ons dan voelen.
Hoeveel mooier zou de wereld er dan uitzien?